Miller Fisher syndroomOorzaak en verschijnselen

Het Miller Fisher syndroom is een zeldzame aandoening waarbij er meestal een combinatie is van dubbelzien, evenwichtsproblemen bij het lopen en de afwezigheid van peesreflexen. Dit komt door een beschadiging van een aantal van de zenuwen die de spieren in het hoofd-halsgebied aansturen en informatie over het evenwicht doorgeven.
De ziekte is genoemd naar dr. C. Miller Fisher die de aandoening in 1956 beschreef als een variant van het Guillain-Barré syndroom (GBS). Bij GBS zijn de zenuwen uit het ruggenmerg, die bijvoorbeeld de armen en benen aansturen, aangedaan. Soms is er sprake van een overlap tussen MFS en GBS: als er klachten zijn in het hoofd-halsgebied en ook de zenuwen naar de armen en benen zijn beschadigd.

De oorzaak van MFS is nog niet helemaal opgehelderd. MFS kan het gevolg zijn van een eerder doorgemaakte ‘gewone’ infectie en treedt dan waarschijnlijk op als een onbedoelde reactie van het eigen afweer- of immuunsysteem. Antistoffen richten zich dan niet alleen tegen de infectie maar ook tegen het eigen lichaam. Dat is ook bij GBS het geval.
Meestal heeft iemand die MFS krijgt, één tot vier weken daaraan voorafgaand een bacteriële (darm-) of virale (luchtweg-)infectie gehad: een grieperig gevoel, buikpijn of diarree.

Een veel voorkomende verwekker is de bacterie campylobacter jejuni die vaak wordt gevonden in kip. Het probleem is dat de antistoffen niet alleen de ziekmakende bacterie of virus aanvallen, maar ook eiwitten in bijvoorbeeld de zenuwen van de oogspieren. Daardoor raken deze zenuwen tijdelijk beschadigd.

Het afwijkende bewegingspatroon bij het lopen kan waarschijnlijk worden verklaard doordat het isolerende materiaal (myeline) rond bepaalde zenuwen is aangetast. Deze specifieke zenuwen sturen zogenoemde ‘spierspoeltjes’ aan. Deze spierspoeltjes zitten in elke spier. Zij geven informatie door aan het ruggenmerg en de hersenen over de snelheid en mate van het strekken van een spier.
Zonder deze informatie kunnen de spieren van armen en benen niet goed functioneren.

Als de ziekte zich verder ontwikkelt, kunnen ook de gevoelszenuwen, de zenuwen die naar de spieren gaan en de autonome zenuwen aangetast raken. Hierdoor kan er ook krachtverlies van de armen en benen ontstaan.
Door aantasting van de autonome zenuwen kunnen in sommige gevallen ook de pupillen en de blaas tijdelijk minder goed functioneren.

De verschijnselen die bij MFS horen, ontwikkelen zich doorgaans binnen enkele dagen. De oogspieren raken verzwakt waardoor er dubbelbeelden ontstaan. Daarnaast ontstaan er meestal problemen met de coördinatie en kan het lopen lastig worden (mensen lopen dan alsof zij dronken zijn). Ook de spieren van het gezicht kunnen zwak zijn waardoor men de ogen niet goed kan sluiten, er kunnen slikstoornissen optreden. Soms wordt het spreken onduidelijk.

Met name door de problemen met de coördinatie kunnen dagelijkse bezigheden zoals het aankleden en het eten en drinken moeilijk zijn.
Soms ontstaan er ook tintelingen (en zwakte) in armen en benen. In dat geval lijkt het beeld erg op het Guillain-Barré syndroom.
Een arts kan bij neurologisch onderzoek de afwezigheid van knie- en enkelpeesreflexen vaststellen.