De eerste stap was kijken wat voor verandering er nodig was in het DNA. Van Bokhoven: ‘Veel genetische aandoeningen geven problemen omdat er een gen ontbreekt. Dan kun je zoeken naar een manier om dat gen aan te vullen. Bij myotone dystrofie zit het anders. De ziekte wordt veroorzaakt doordat een stukje DNA zich steeds herhaalt. Hoe vaker dat het geval is, hoe ernstiger de ziekte is en hoe eerder symptomen van de ziekte optreden. We moeten dus niet zoeken naar een manier om iets aan te vullen, maar om iets weg te krijgen.’
Moleculaire schaar en spierstamcellen
Gelukkig lijken er daar manieren voor te zijn, vermoedt Van Bokhoven: ‘Enkele jaren geleden is het ons gelukt om met behulp van de ‘moleculaire schaar’ de DNA-fout te verwijderen uit spiercellen van een MD-patiënt. De spiercellen bleken hierna geen kenmerken van de ziekte meer te vertonen in het laboratorium. Deze kennis wilden we toepassen op spierstamcellen. Deze cellen worden in het laboratorium gerepareerd met de moleculaire schaar. Na de reparatie kunnen de gecorrigeerde stamcellen via de bloedvaten worden teruggegeven aan de patiënt. Deze spierstamcellen weten zelf de weg naar de aangedane spieren te vinden, omdat die signalen afgeven dat het daar niet goed gaat.’
Correctie achteraf
Het werken met zo’n moleculaire schaar is arbeidsintensief, legt Van Bokhovenuit. ‘Om de fout uit het DNA te knippen, worden alle herhalingen in het stukje DNA dat MD veroorzaakt verwijderd, dus ook het oorspronkelijke stukje genetische informatie.’ Alles of niets dus. ‘Het is niet bekend of deze verwijdering nadelige gevolgen heeft. Daarom willen we na het knippen het goede stukje weer terugzetten.’
Goede resultaten
Van Bokhoven acht de kans op succes hiervan groot. ‘Wat we van tevoren hoopten, lijkt gelukt. In het model van de ziekte hebben we de erfelijke fout kunnen knippen en daarvoor in de plaats een gezond stukje kunnen terugplaatsen. Daarnaast laten de eerste resultaten zien dat de getransplanteerde spierstamcellen van het model voor de ziekte voor langere tijd kunnen overleven. We kijken nu of de cellen ook meewerken aan het herstellen van aangedane spieren.’
Een lange weg
Toch is er nog een lange, moeilijke weg te bewandelen, benadrukt de onderzoeker. ‘De komende jaren gaan we hard aan de slag om in het laboratorium te bepalen of de gerepareerde spierstamcellen in staat zijn om ziek spierweefsel te herstellen om van daaruit toe te werken naar klinisch vervolgonderzoek bij patiënten met myotone dystrofie.’
Meer informatie:
- www.spierfonds.nl/nieuws/wetenschappelijk-onderzoek/correctie-van-de-dna-mutatie-in-stamcellen-als-therapie-voor-myotone-dystrofie
- www.spierfonds.nl/onderzoek/gentherapie-voor-myotone-dystrofie
